(3 มกราคม พ.ศ. 2477 – 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566)
หลวงปู่บุญธรรม อุตฺตมธมฺโม อดีตเจ้าอาวาสวัดโพนทอง อำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ เป็นพระผู้เป็นที่พึ่งทั้งทางโลกและทางธรรมของชาวบ้านหนองแก ท่านดำรงสมณเพศยาวนาน 60 พรรษา และมรณภาพอย่างสงบเมื่อเวลา 06.00 น. วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2566 สิริอายุ 93 ปี ทิ้งไว้ซึ่ง “เสียงธรรม” ที่เรียบ ง่าย ตรง และนำไปปฏิบัติได้จริง
หัวใจคำสอนของหลวงปู่ คือ “สติรู้สึกตัวเห็นงานของจิตในปัจจุบัน” — ฟังให้น้อยแต่สม่ำเสมอ แล้วลงมือทำทันที
ชาติภูมิและครอบครัว
- สกุล : โพธิ์คำ
- เกิด : 3 มกราคม 2477 ณ บ้านหนองเรือ ตำบลบ้านเม็ง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
- โยมบิดา : นายโม้ โพธิ์คำ
- โยมมารดา : นางพันธ์ุ โพธิ์คำ
- พี่น้อง : 3 คน ล้วนเป็นชาย
ชีวิตวัยเด็กของท่านเติบโตท่ามกลางป่าไม้และห้วยหนอง ผู้คนพึ่งพาธรรมชาติและฤดูกาลอย่างยากลำบาก—ปีใดฝนเป็นใจก็พออยู่ได้ ปีใดแล้งกลับต้องเดินทางไปตักน้ำจากหมู่บ้านข้างเคียง บริบทเช่นนี้หล่อหลอมให้ท่านรู้จักความพอเพียง อดทน และไม่เรียกร้องจากโลกเกินจำเป็น
“บ้านหนองแก” และธรรมชาติผู้หล่อเลี้ยง
เมื่อผู้คนโยกย้ายมาตั้งถิ่นฐาน ณ ที่มีหนองน้ำและ “ต้นแก” ขึ้นอยู่รายรอบ ชุมชนจึงพากันตั้งชื่อว่า บ้านหนองแก ที่นี่อุดมด้วยสรรพชีวิต—ฝูงลิง เก้งกวาง นกเงือก นกยูง จนถึงเรื่องเล่าถึงแรดบนภู—เป็น “ห้องเรียนธรรมชาติ” ของเด็กชายบุญธรรม ผู้มีหน้าที่เลี้ยงวัวนับร้อยตัวเป็นกิจหลัก งานหนักแต่มีมิตรสหายร่วมทาง ทำให้ใจยังอบอุ่นและเข้มแข็ง
การศึกษาและก้าวสู่เพศบรรพชิต
ท่านเจ็บป่วยเนือง ๆ จึงได้เริ่มเรียนในระบบช้า และเรียนได้ถึงเพียง ประถมศึกษาปีที่ 3 ครั้นอายุพ้นเกณฑ์จึงหยุดเรียน แต่ ความใฝ่รู้ไม่หยุด ญาติผู้ใหญ่จึงชี้ทาง “บวชเรียน” เพื่อศึกษาและตอบแทนพระคุณบุพการี
- บรรพชาเป็นสามเณรที่ วัดธาตุ เมืองเก่า จ.ขอนแก่น อยู่ 5 พรรษา
- อุปสมบทเป็นพระภิกษุ และดำรงเพศสมณะต่ออีก 5 พรรษา
- กลับมาจำพรรษาที่ วัดโพนทอง บ้านหนองแก อ.แก้งคร้อ จ.ชัยภูมิ และต่อมารับภารกิจพัฒนาวัดและชุมชนอย่างต่อเนื่อง
จุดเปลี่ยน : ได้พบคำสอนหลวงพ่อเทียน จิตฺตสุโภ
ระหว่างพรรษา พระมหาบัวทอง พุทธโฆสโก—สหธรรมิกผู้คุ้นเคย—นำข่าวคราวของ หลวงพ่อเทียน จิตฺตสุโภ ผู้สอนธรรมแบบลัดตรง มุ่งทำลายกิเลส ไม่อิงฤทธิ์เดชและลาภสักการะ และยืนยันอย่างองอาจว่า
- หากปฏิบัติ ต่อเนื่องและถูกต้อง อย่างนานไม่เกิน 3 ปี, อย่างกลาง 1 ปี, อย่างน้อยที่สุด 1–90 วัน ย่อมเห็นผลแห่งการดับทุกข์ (อย่างน้อยความทุกข์เดิมจืดจางลง)
ถ้อยคำที่ตรงและจริงนี้ตรงจริตของท่าน พระบุญธรรมจึงตั้งจิตว่าจะ ออกพรรษาไปปฏิบัติธรรมกับหลวงพ่อเทียน และนับแต่นั้น แนวทางสติรู้สึกตัว ได้กลายเป็นเสาหลักแห่งชีวิตการปฏิบัติและการสอนของท่าน—ภาษาธรรมของหลวงปู่จึง “เรียบ ชัด ตรง” และเน้น ลงมือรู้ทันจิต ในชีวิตประจำวัน
งานวัด งานคน งานใจ : บทบาทที่วัดโพนทอง
ตั้งแต่รับนิมนต์อยู่ วัดโพนทอง หลวงปู่ไม่จาริกไปอยู่ที่อื่นอีก—ทุ่มเท “งานนอก” (พัฒนาวัดและชุมชน) ควบคู่ “งานใน” (พัฒนาจิต) จนเป็นที่ยึดเหนี่ยวของบ้านหนองแก เสียงธรรมของท่านจึงไม่ใช่เพียงวาทศิลป์ แต่คือ ผลรวมของการลงมือจริง ที่สัมผัสได้จากกิริยา วาจา และความเมตตาง่าย ๆ ของท่าน
สุขภาพกายและบั้นปลาย
ท่านมีโรคปอดเป็นทุนเดิม ต่อมาเกิดอุบัติเหตุล้ม—แรก ๆ ไม่ปรากฏอาการ แต่เมื่อสูงวัยขึ้นเริ่มมีภาวะความจำแปรปรวน แพทย์วินิจฉัยว่า เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ จึงเข้ารับการผ่าตัด หลังผ่าตัดอาการดีขึ้นตามลำดับ และได้กลับมาพักฟื้นที่วัดโพนทอง ในช่วงนี้ รอยยิ้มและแววตาเมตตา ของท่านยังคงเดิม หลายครั้งท่านเอ่ยเบา ๆ ว่า
“หลวงปู่จะลานิพพานแล้วนะ”
วันจากลาอย่างสงบ
เช้าวันอาทิตย์ที่ 19 กุมภาพันธ์ 2566 อากาศเย็นสบาย นกธรรมนกไพรขับขานทั่วไปวัดโพนทอง หลวงปู่พักอยู่บนเตียงด้วยอาการสงบ สายตาเปี่ยมกตัญญูต่อผู้ดูแลและโลกนี้ที่อบรมบ่มเพาะท่าน ท่านใช้สติพิจารณาธรรมในจิตอย่างต่อเนื่อง ค่อย ๆ ผ่อนลมหายใจด้วยความรู้สึกตัว แล้ว ดับวางธาตุขันธ์ ด้วยจิตที่เป็นอิสระจากพันธนาการ
หลวงปู่จากไปอย่างสงบ สมดั่งสาวกแห่งองค์พุทธะ ทิ้งไว้เพียง คุณความดีและเสียงธรรม ให้ลูกหลานได้น้อมระลึกและสืบต่อ
มรดกธรรม : ฟังเสียงหลวงปู่
เพื่อสืบต่อรอยธรรมของท่าน ได้รวบรวมไฟล์เสียงคำสอนให้ฟังออนไลน์สะดวก (อัปเดตต่อเนื่อง)
ฟังทั้งหมด : pagoda.or.th — หมวดหลวงพ่อบุญธรรม อุตฺตมธมฺโม
👉 https://pagoda.or.th/audio-all/category/lp-boondham.html
แนะนำชุดเปิดฟัง (เลือกเริ่มจากหัวข้อที่สนใจ)
- 014 วิปัสสนาปกิณกะ (29:19) — แก่นปฏิบัติแบบสั้น กระชับ
- 015–016 เรือคืออัตตภาพ A/B (31:17 / 31:13) — อุปมา “เรือ–อัตตา” เห็นกลไกการยึด
- 017–018 อุปาทานขันธ์มีอำนาจเหนือปัญญา A/B (31:03 / 27:55) — เมื่อรู้ทันอุปาทาน ใจก็เบา
- 019–020 การทำวิปัสสนาประยุกต์ A/B (31:12 / 31:13) — วิธีนำสติไปใช้กับชีวิตจริง
- 021–022 ข้อศึกษาของการปฏิบัติธรรม A/B (31:15 / 31:14) — เสาเข็มของทางภายใน
- 023–027 ชุด “อบรมธรรม” หลายวาระ พ.ศ. 2532–2534 — ได้อรรถรส “บรรยากาศจริง”
- 008–012 ชุด “งานเทียนธรรมรำลึก” และ “ข้อคิดก่อนจาก” — คำฝากใจเรียบง่ายแต่คมลึก
วิธีฟังให้ได้ผล
- ฟังสั้น ๆ แต่ สม่ำเสมอ ให้สติ “แตะ–รับรู้” เสียง/ความคิดที่เกิดขึ้น
- เมื่อความคิดหรืออารมณ์ใด ๆ เกิดขึ้น เห็นทันที ไม่ตาม ไม่ต้าน แค่รู้แล้ววาง
- หลักของหลวงปู่ “ภาคปฏิบัติสำคัญกว่าศัพท์แสง” — ฟังแล้ว ลองทำทันที
ไทม์ไลน์โดยสรุป
- 2477 : เกิดที่บ้านหนองเรือ จ.ขอนแก่น (สกุลโพธิ์คำ)
- วัยเด็ก : เลี้ยงวัวนับร้อย เรียนในระบบถึง ป.3
- สามเณร 5 พรรษา : วัดธาตุ เมืองเก่า จ.ขอนแก่น
- อุปสมบท : อยู่ในสมณเพศต่ออีก 5 พรรษา
- วัดโพนทอง : จำพรรษาและพัฒนาวัด–ชุมชนอย่างต่อเนื่อง
- ได้พบแนวทางของหลวงพ่อเทียน : วางราก “สติรู้สึกตัว” เป็นทางตรง
- 2566 (19 ก.พ.) : มรณภาพอย่างสงบ เวลา 06.00 น. สิริอายุ 93 ปี
ปัจฉิมบท : ให้เสียงธรรมยังคงก้องในใจเรา
หลวงปู่บุญธรรมสอนด้วยชีวิต—จากดิน น้ำ ลม ฟ้า ของบ้านหนองแก สู่สติรู้สึกตัวที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง เสียงธรรมของท่านจึงมิใช่อดีต หากเป็น ปัจจุบันอันยืนยาว สำหรับผู้พร้อมจะฟังและลงมือปฏิบัติ
กราบน้อมรำลึก และขอเชิญร่วมแบ่งปันลิงก์ฟังเสียงธรรมของท่าน เพื่อให้แสงสว่างเล็ก ๆ นี้ เดินทางต่อไปสู่ใจของผู้คนอีกมากมาย
ฟังเสียงธรรมหลวงปู่บุญธรรม อุตฺตมธมฺโม
👉 https://pagoda.or.th/audio-all/category/lp-boondham.html
ใส่ความเห็น